Amstelveens trots op de schaats, Sjoukje Dijkstra, overleden

Vandaag (2 mei 2024) overleed voormalig kunstrijdster op de schaats, Sjoukje Dijkstra, 82 jaar oud en de eerste Nederlander die in 1964 een gouden medaille won op de Olympische Winterspelen. Zij stond bekend om haar bijzonder hoge sprongen op de schaats. Tot 1970 heeft zij in Amstelveen gewoond.

Sjoukje Rosalie Dijkstra werd in 1942 in Akkrum geboren en haar ouders verhuisden in de loop van 1942 naar Amstelveen. Haar vader had een dokterspraktijk aan Plantsoen Laanhorn 2. Later verhuisde het gezin naar de Amsterdamseweg nummer 492. Sjoukje kreeg het schaatsen als het ware met de paplepel ingegoten. Vader Dijkstra was ook een topschaatser, die deelnam aan het Europees Kampioenschap in 1936, het Wereldkampioenschap van 1933, 1935 en 1936 en de Olympische Spelen van 1936. Al op jonge leeftijd kwam het talent van Sjoukje naar voren. Haar vader steunde haar hierbij en ook op school, de Roelof Venemaschool aan de Amsterdamseweg, waar Sjoukje haar lagere schooltijd doorbracht, kreeg ze alle medewerking. Het kwam regelmatig voor dat zij door haar intensieve trainingsschema niet op school kon komen. Zij moest dan naar Londen of Davos om bij de bekende trainer Gerschwiler te oefenen. De school gaf haar alle vrijheid en deed er alles aan om haar alsnog ‘bij te spijkeren’.
Sjoukje trainde in het begin in de Apollohal in Amsterdam. Toen deze gesloten werd ging ze trainen in Den Haag. Hier ontmoette ze een ander kunstschaatstalent, Joan Haanappel, die een leven lang haar vriendin zou blijven. Sjoukje en Joan werden bekend en populair bij het Nederlandse en buitenlandse publiek, die van hun prestaties op het ijs genoten. Als zij op televisie waren, keek iedereen.

In 1960 volgde het eerste Europees kampioenschap voor Sjoukje. In 1962 werd zij in Praag wereldkampioen. Uiteindelijk werd ze vijf keer Europees kampioen en drie maal wereldkampioen. In 1964 volgde de Olympische overwinning in Innsbruck als bekroning van haar schaatscarrière. Bij terugkomst wachtte haar een huldiging in Amstelveen. Op Plein 1960 (nu het Stadshart Amstelveen) stond een muziektent waar delegaties van alle sport- en jeugdverenigingen van Amstelveen haar een groet brachten. Vandaar ging een lange stoet naar het Casimir Lyceum (destijds aan Tulpenburg) waar Sjoukje een receptie werd aangeboden. Velen stonden langs de route om haar toe te juichen. In het lyceum kreeg Sjoukje de Gouden erepenning van de gemeente Amstelveen. Vele prijzen en ereblijken zouden volgen, zoals Sportvrouw van het Jaar (1959 tot en met 1964), Ridder in de Orde van Oranje Nassau (1964), erelid KNSB (1964), beste kunstrijdster van de 20ste eeuw (2000), de Fanny Blankers-Koen Trofee voor buitengewone verdiensten voor de Nederlandse sport (2005) en de KNSB Oeuvreprijs (2007).

Huldiging van Sjoukje Dijkstra in 1964 in Amstelveen, foto Beeldbank Amstelveen

Na de olympische overwinning schaatste Sjoukje tot 1972 in de revue ‘Holiday on ice’. Samen met haar echtgenoot Karl Kossmayer, die ze daar ontmoette, had ze nog een tijdje het circus ‘Sjoukje Dijkstra’.

Haar vriendin Joan Haanappel richtte de Joan Haanappel Stichting Kunstrijden Nederland (SKN) op, een stichting die als doel heeft om jong talent te ondersteunen bij het kunstrijden. Ook Sjoukje raakte betrokken bij de stichting.

Ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag was Sjoukje (met Joan) in april 2022 weer even terug in Amstelveen. De Vereniging Historisch Amstelveen zette haar met een tentoonstelling in het zonnetje. Sjoukje, zelf aanwezig bij de opening, genoot van de dag en vertelde dat zij en Joan van plan waren om in 2026 samen naar de Olympische Spelen in Milaan/Cortina te gaan, 70 jaar na hun olympisch debuut in 1956 in Cortina. De cirkel zou voor hen dan weer rond zijn. Helaas mocht het niet zo zijn. Joan Haanappel overleed op 24 februari 2024 en Sjoukje ruim twee maanden daarna.

Zie verder over de tentoonstelling in 2022: https://www.amstelveenweb.com/...

Bron: deze tekst is gebaseerd op het interview met Sjoukje Dijkstra door Jos Pronk voor Amstel Mare, december 2021.

Foto bovenaan: Sjoukje Dijkstra en Joan Haanappel in 2022 in Amstelveen ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van Sjoukje.