Ecocide?

“Onze wensen zijn voorgevoelens van datgene, wat we in staat zijn waar te maken” ~ Johann Wolfgang von Goethe. Is het verlangen om te consuminderen wereldwijd, om ecobesef en klimaatverandering te bekrachtigen, haalbaar? Vaak staat er ‘iets’ in de weg, waardoor de weg van wens naar werkelijkheid onbegaanbaar, of zelfs onwerkelijk lijkt. Onzekerheid, angst, twijfel, weerstand; het kan van alles zijn, en het demotiveert. Goethe, zo staat in zijn biografie, geloofde echter heilig in het principe: “Unsere Wünsche sind Vorgefühle desjenigen, was wir zu leisten imstande sind.” Brengt het citaat van de Deense kunstenares Sonja Ferlov beweging in ons hart en brein: Men leeft niet om te creëren, maar men creëert om te leven?

Hieronder een samenvatting van een verslag in NRC door journalist Geert Buelens op 15 juli 2022 van de eerste VN-internationale milieuconferentie in Stockholm:

In het licht van de klimaatcrisis gaat alles veel te traag, maar toch is de vooruitgang die sinds de eerste internationale milieuconferentie vijftig jaar geleden is geboekt, prachtig! Helaas brengt de Russische inval in Oekraïne ook veel milieuschade teweeg. We zouden geen oorlogen nodig moeten hebben om tot handelen over te gaan. Toch blijkt internationale vooruitgang wel vaker geboekt te worden tijdens acute crisissen. Daarom hoort Nederland zich, vijftig jaar nadat ecocide voor het eerst diplomatiek werd ingezet, eindelijk aan te sluiten bij de internationale beweging die dit begrip in het internationaal strafrecht wil krijgen! In de zomer van 1972 werden krantenlezers opgeschrikt door foto’s van door napalm aangetaste lichamen. Het wanhopige, van angst en pijn vertrokken kindergezicht van Kim Phuc Pan Thi zou uitgroeien tot het meest iconische beeld van de Vietnamoorlog. Kim was onbedoeld het slachtoffer geworden van doelbewust beleid dat, eveneens vijftig jaar geleden, door de Zweedse premier Olaf Palme ‘ecocide’ werd genoemd, het stelselmatig vernietigen van natuurlijke rijkdommen en ecosystemen van een land. Palme gebruikte dat woord als gastheer van de allereerste VN Milieuconferentie die van 5 tot 16 juni 1972 werd gehouden in Stockholm. Nederland schaarde zich toen achter Palme. Vijftig jaar later heeft het begrip ecocide een heel precieze invulling gekregen. Begin december 2022 keurde de Belgische Kamer een resolutie goed, waarin deze regering werd opgeroepen alles op alles te zetten om dit misdrijf opgenomen te krijgen in het internationaal strafrecht. Overheden in onder andere Bangladesh, Finland en Denemarken deden intussen hetzelfde. Waar wacht Nederland nog op om zich, nu er ook in Oekraïne sprake is van systematische aanvallen op de natuur, hierbij aan te sluiten? Deze oorlog bewijst weliswaar dat het internationaal recht oorlogsmisdaden niet kan voorkomen, maar elk juridisch kader werpt drempels op tegen grootschalige vergrijpen. Ook de stok achter de deur telt: grote vervuilers zouden uitgeleverd kunnen worden aan een internationaal hof, zoals oorlogsmisdadigers vandaag.

‘Only one earth’ was het motto van Stockholm 1972. We hebben niet meer dan één aarde. Naar die wijsheid gaan leven? Gebruiken we veel meer dan één aarde? Het motto had ook nog een andere betekenis: we delen deze ene aarde: echte oplossingen voor planetaire problemen vergen mondiaal denken en handelen. Op dat vlak staan we, ondanks het klimaatakkoord van Parijs, vrijwel nergens. Terwijl de oliecrisis al in de lucht hing, vroeg Palme in 1972 al om een internationale energiepolitiek. Vandaag is energiepolitiek de grootste geo-politieke arena; van samenwerking is nog steeds weinig sprake. Er is een oorlog voor nodig om massaal te investeren in isolatie – alsof minder gebruik van fossiele brandstoffen de afgelopen decennia niet ook acuut nodig was …

De milieuconferentie in Stockholm eindigde met een plechtige verklaring waarin de meer dan honderd deelnemende landen in 26 punten de principes opsomden waarop milieubeleid voortaan gebaseerd zou zijn. Natuurlijke rijkdommen moeten beschermd worden. Niet hernieuwbare bronnen moeten worden gedeeld en niet uitgeput. Spanningen tussen het vervuilende Noorden en het ontwikkelende Zuiden bepaalden in 1972 de conferentie. Is die tegenstelling alleen maar scherper geworden? Het compenseren van ‘Loss and damage’ is een van de belangrijkste uitdagingen – een poging om de rekening van de klimaatcrisis niet te laten belanden bij mensen die, terwijl wij een vijfgangenmenu aten, enkel wat droog brood hadden. Op dit onderwerp liep de klimaatconferentieCOP26 vast in Glasgow november 2021; het stond onvermijdelijk centraal op COP27 klimaatconferentie afgelopen november in Sharm-el-Sheikh, Egypte: https://nl.wikipedia.org/wiki/Klimaatconferentie_van_Sharm-el-Sheikh_2022

Vorige maand kwamen honderden regeringsleiders, ministers en vertegenwoordigers van ngo’s, jongerenorganisaties, wetenschappers en activisten samen in Stockholm om het begin van het mondiale milieubeleid te herdenken en te hertalen naar steeds dringender noden. Westerse media hadden er nauwelijks of geen aandacht voor – misschien omdat het hoge woord er vooral gevoerd werd door leiders uit het Zuiden? Het heeft intussen iets van een onvruchtbaar ritueel – onze leiders die goede voornemens uitspreken en benadrukken hoezeer ze nu al bijdragen aan een oplossing. Heeft Greta Thunberg gelijk toen ze stelde dat er niets te vieren viel in Stockholm?

Vanuit zelfvertrouwen positief meebouwen als leefstijl, en vastberaden. Kan dat wel? Toets je verlangen, je voorgevoel, eens! Echt en oprecht. Voelen is in je; gevoel hebben we allemaal. Gevoelens zijn poorten, gedachten zijn krachten en daden zijn machten. Doen we aan zelfonderzoek en vertrouwt ieder de stem van haar/zijn hart? Is er dat eigen innerlijk weten dat ons op en voor Moeder aarde verbindt? Creëer om te leven, begin bij jezelf.