Corona-app: Wetenschappers waarschuwen voor gevolgen

De apps die het kabinet wil inzetten voor de bestrijding van het coronavirus zullen een zeer ingrijpend effect hebben, waarschuwt een groep van zestig wetenschappers. Juist in crisistijd moeten zorgvuldige afwegingen gemaakt worden.

Nut en noodzaak

‘De inzet van tracking- en tracingapps en gezondheidsapps is zeer ingrijpend’, schrijven de wetenschappers in de brief. ‘Belangrijk is daarom dat kritisch gekeken wordt naar het nut, de noodzaak en de effectiviteit van dergelijke apps, alsook naar de impact ervan op het brede sociale systeem inclusief onze fundamentele rechten en vrijheden.’ 

Contactonderzoek

Het gaat om twee computerprogramma’s op de telefoon, eentje die signaleert of iemand in de buurt is geweest van iemand met corona (de volg- of trackingapp) en een andere waarmee mensen hun symptomen bij kunnen houden en contact kunnen houden met een dokter. Deze apps zouden het contactonderzoek van de Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD’en) overnemen. 

Zelden de oplossing

De apps zullen volgens de ondertekenaars van de brief een precedent scheppen voor toekomstig gebruik, ook na de crisis, en daarom moeten juist in crisistijd zorgvuldige maatschappelijke en juridische afwegingen gemaakt worden. Ze benadrukken dat technologie kan helpen maar dat het ‘zelden de oplossing is voor een bepaald probleem.’ 

Onvoldoende

De inzet van de apps moet tijdelijk, proportioneel, controleerbaar, transparant, toetsbaar en strikt noodzakelijk zijn. De apps uitrollen zonder dat de achterliggende infrastructuur (bijvoorbeeld GGD’en en testlabs) daarop is ingesteld en zonder te kijken naar de invloed op systemen en gedragspatronen, is volgens de wetenschappers ‘onvoldoende’. En ‘het gebruik van de apps mag niet worden bereikt door middel van enige vorm van verplichting of dwang

Constant geïdentificeerd

De impact van de apps op de privacy gaat ‘veel verder dan alleen onze data en anonimiteit’. De volgapp of trackingapp, waarmee de drager van de telefoon gevolgd kan worden, ‘creëert een situatie waarin we (constant) worden bekeken, gevolgd en (mogelijk) geïdentificeerd’. Volgens de wetenschappers is aangetoond dat mensen zich anders gaan gedragen zodra ze weten dat ze gevolgd worden. Dat zou de doeltreffendheid en betrouwbaarheid van de app aantasten. 

Groter risico op besmetting

En effectiviteit en betrouwbaarheid van de apps ‘is van enorm belang, omdat ineffectiviteit en onbetrouwbaarheid juist kan leiden tot een groter risico op besmetting. Het creëert dan immers slechts 'schijnveiligheid', waarbij mensen denken “ik kan wel weer naar buiten, naar het werk of naar het park, want ik krijg toch wel een bericht van de app als ik in de buurt van een besmet persoon ben”, terwijl deze informatie niet betrouwbaar is.’ Dit zou bovendien kunnen leiden tot de verkeerde beleidsmaatregelen, het bemoeilijk van de bestrijding van het virus en onnodige extra druk op de achterliggende infrastructuur.