Het licht dat blijft

Het boek ‘Het licht van de dode sterren’ van Massimo Recalcati is een prachtig verhaal over rouw en afscheid nemen. Het geeft troost, omdat het helpt om te gaan met verlies. Verlies brengt een scheiding met zich mee, en mensen kunnen verschillende manieren hebben om daarmee om te gaan: idealisering van de overledene, boosheid of ontkenning. Rouw is nooit helemaal achter de rug, er blijft altijd een spoor van degene die er niet meer is, een nagedachtenis.

Wat heeft dit te maken met dode sterren?
Als we naar de sterrenhemel kijken, dan zien we een hemel vol geschiedenis. Het licht van de sterren wordt vertraagd op aarde weergegeven. De duur van de vertraging hangt af van de afstand van de ster tot de aarde. Sommige van die sterren zijn al miljoenen jaren geleden uitgegaan, maar hun licht is nog onderweg, als een laatste groet die veel te laat aankomt. Het is een kosmische vertraging waar zelfs de NS jaloers op zou zijn. En toch vinden we het prachtig. Niemand moppert dat het licht “niet actueel” is. Niemand vraagt om een pushmelding wanneer een ster daadwerkelijk sterft. We nemen het zoals het komt.

Er is iets troostends aan het licht van dode sterren. Omdat het ons eraan herinnert dat de werkelijkheid weigert om zich aan onze tijdschema’s te houden. Terwijl wij druk zijn met agenda’s, deadlines en het afvinken van lijstjes, reist dat oude licht onverstoorbaar door de ruimte. Het licht in het universum kiest zijn eigen tempo.

Misschien omdat we herkennen wat het betekent: dat iets kan verdwijnen en toch kan blijven bestaan. Dat een moment, een mens, een gedachte, een liefde — zelfs als die allang voorbij is — nog steeds kan nagloeien in ons leven. We dragen allemaal ons eigen sterrenlicht met ons mee. Soms warm, soms pijnlijk fel, soms nauwelijks meer dan een herinnering die je alleen ziet als je heel goed kijkt.

En misschien is dat wel de mooiste les die een dode ster ons kan geven: dat verdwijnen niet hetzelfde is als ophouden. Dat sommige dingen blijven, zelfs als ze er niet meer zijn. Zoals het licht van dode sterren, dat vertraagd aan ons wordt weergegeven, zo kunnen ook mensen die er niet meer zijn ons leven blijven verlichten.

Of zoals Massimo Recalcati het zegt: “Wanneer we naar de sterrenhemel kijken, bewonderen we een aanwezigheid die uit afwezigheid bestaat of een afwezigheid die aanwezigheid wordt. In de donkere nacht zien we het licht van de sterren schitteren zonder erbij stil te staan dat het wordt veroorzaakt door een object dat al dood is.[….] Wat voorbij is, is niet meer onder ons, maar in plaats van ons te laten treuren om het verleden, straalt het in al haar afwezigheid en komt het tot ons als een onverwachte verschijning.”

Voor degenen die dat nodig hebben, laat het blijvende licht je verwarmen deze kerst.

Foto: AI-gegenereerd