Rust roest

Het geweten vertelt ons dat doelen en middelen beide waardevol zijn en niet te scheiden. Ego vertelt ons dat het doel de middelen heiligt en weet niet dat een waardevol doel nooit bereikt kan worden met onwaardige middelen. Dit inzicht bracht ons tot het onderzoeken wat de schoonste en slimste manier van vervoeren in de toekomst is.

Toekomstdenkers van de Technische Universiteit Eindhoven Maarten Steinbuch en Carlo van de Weijer bestuderen duurzame mobiliteit, met elektrificatie als rode draad, van fiets tot vliegtuig. Hier volgen wij beide denkers met als inspiratie het interview met hen onlangs bij het TV-programma Tegenlicht. Van de Weijer: ‘Wij zijn geïnteresseerd in mobiliteit, want alle mensen zijn graag mobiel. Dat zit in onze natuur. Van oudsher zijn we een uur en een kwartier per dag mobiel. Dan zijn we het gelukkigst. Daarom 8 a 9 duizend stappen per dag van de dokter. Ons lijf is erop gebouwd. Zijn we ook in de covid-periode gaan doen. Meer fietsen en wandelen. Vroeger waren de steden kleiner en verplaatste men zich te voet of te paard. Tegenwoordig zijn de steden groter en verplaatst men zich met de fiets en de auto. Steinbuch: ‘Hoe mobiliteit zich duurzaam zou behoren te ontwikkelen naar de maat van de stad, dan zijn lopen en fietsen het mooiste. Voorbeeld hiervoor is de woonplaats Houten. Er is een ringweg om het dorp voor auto’s en fietsen, waarbij fietsen altijd voorrang hebben. Internationaal is er nog steeds veel aandacht voor.’ Van de Weijer: ‘Les voor mij dat als je het autogebruik in de stad wilt verminderen, je veel beter in de fiets kunt investeren dan in openbaar vervoer. Wat het veel kostbaarder maakt terwijl de mens veel liever de fiets gebruikt.’ Steinbuch: ‘De fietsvoorzieningen zijn ten opzichte van het openbaar vervoer een veel efficiëntere investering. Bovendien bevordert fietsen de gezondheid.’

Hoe dan als je je verder moet begeven? Steinbuch: ‘Dan moeten we toch wel denken aan de elektrische auto die op termijn significant goedkoper is dan de tegenwoordige benzine voertuigen. Oorzaak: er worden hele grote fabrieken gebouwd voor de accu’s, waardoor vanzelf de prijs gaat dalen en waarbij bovendien gewerkt wordt aan veel efficiëntere accu’s in plaats van de tegenwoordige lithium-ion accu’s met veel grotere capaciteit. Die ook veel sneller kunnen worden opgeladen en bovendien geen vloeistof meer bevatten, waardoor spontane verbranding niet meer zal optreden. Nederland speelt in de ontwikkeling van nieuwe accu’s een belangrijke rol.’

Tegenwoordig wordt er gewerkt aan drone-auto’s waardoor je over de file heen kunt vliegen en in steden je van dak tot dak kunt vliegen. Zit daar toekomst in? Steinbuch: ‘Aan verticaal stijgen en dalen zitten nadelen. Veel stof en lawaai. Schadelijk voor de gezondheid.’ Van de Weijer: ‘Stel je Amsterdam voor met daarboven 20.000 drone-auto’s. Is niet schaalbaar.’

Er zijn inmiddels elektrische vliegtuigen. Wordt dat de toekomst? Van de Weijer: ‘Ja, er zijn op dit moment elektrische vliegtuigen.’ Steinbuch: ‘Dit lift mee op de ontwikkelingen die er zijn met de batterijen (= accu’s). Tot nu toe klein, maar er wordt door sommige landen (Noorwegen, Zweden) al rekening mee gehouden, dat ze vanaf 2030 of 2035 geen regionale vliegtuigen die fossiel vliegen meer zullen toestaan.’ Van de Weijer: ‘Aan de TU Delft wordt hard gewerkt aan een toestel met vloeibare waterstof als brandstof en met kruislings verbonden vleugels zonder romp (de Flying V, ontwerp van een Duitse stagiair). De vleugel bestaat uit verschillende onderdelen die losjes met elkaar verbonden zijn. Een intelligente vleugel, bedoeld om zo min mogelijk brandstof te verbruiken door te zorgen voor de meest minimale weerstand tijdens het vliegen. Kan 300 passagiers vervoeren, vliegbereik 15.000 km en vliegt 20% zuiniger dan de huidige toestellen. Dit is alleen mogelijk met vloeibare brandstof.’ Steinbuch: ‘Vloeibare waterstof is nog niet eens de meest compacte brandstof. Dat is kerosine, maar dat verhoogt weer het CO2 gehalte van de dampkring. Je zou zelf kerosine kunnen maken uit CO2 en waterstof, maar dan krijg je bij verbranding weer CO2. Je zou dus een systeem moeten hebben om die CO2 weer uit de lucht te halen. Bovendien is de prijs om zelf kerosine te maken nu € 7,0 terwijl de vliegmaatschappijen € 0,50 per liter betalen.’

Is het mogelijk om CO2 uit de lucht te halen? Niet makkelijk. Het CO2 gehalte in de dampkring is 0,04 %. In Zwitserland is een enorme installatie daarvoor gebouwd. De Eindhovense startup Carbyon gebruikt een rigoureuze andere aanpak. In een proefopstelling wordt lucht door een roterende trommel geblazen die materiaal bevat dat heel efficiënt CO2 uit de lucht kan halen. Veel efficiënter dan andere methoden. Het energiegebruik is een van de belangrijkste kostenbepalende factoren om een ton CO2 uit de omgeving te halen. Dat hangt mede af van het feit dat de roterende trommel een module is die heel makkelijk kan worden gestapeld tot elke grootte die we willen. Carbyon heeft gekozen voor een machineconcept dat gemakkelijk op grote schaal te produceren is. De verwachting is een soort CO2 torens die overal kunnen worden neergezet, bij voorbeeld bij windmolen- of zonnepaneel-parken. Om serieuze impact te hebben met deze modules moet je denken aan miljoenen exemplaren. Technisch is het mogelijk en ook qua opschaling en tenslotte ook uit economisch standpunt, omdat met dit systeem kosten om een ton CO2 uit de lucht te halen, naar verwachting 10voudig zijn verminderd. Van de Weijer: ‘Dat dit gaat gebeuren ben ik van overtuigd. Als dit op schaal gebeurt, is het zelfs goedkoper dan om olie uit de grond te halen en die te raffineren. Een gigantische installatie en gigantische hoeveelheid energie zijn dan nodig. Gaat waarschijnlijk in een woestijnland gebeuren. Namibië of Chili zijn heel goed gepositioneerd. Er zijn daar veel energie en ruimte. Je hebt een zonnepark nodig met de oppervlakte van Nederland. Overweldigende getallen, echter niet onmogelijk.’ Steinbuch: ‘Het gaat erom wat we nodig hebben om de temperatuur op aarde te stabiliseren. Kan, als we het CO2 gehalte in de dampkring kunnen beheersen.’

Er is nog meer in beweging voor volhoudbaar vervoer in de toekomst, gelukkig. In onze volgende column gaan wij dieper in op de uitputting van Moeder aarde. Grenzen aan wensen om hier zo goed mogelijk mee om te gaan? Rust roest, waarbij innerlijke stilte ons blikveld reinigt.

Kees en Conchita Willems

Bron afbeelding: Boodschappen van Liefde