Ongelijkheid draait om je situatie, niet om waar je woont

Rubriek: Nieuws

Gepubliceerd: zaterdag 7 juni 2025
Laatste update: zaterdag 7 juni 2025

Bron: SCP/H

Er wordt vaak gesproken over een kloof tussen stad en platteland. Maar volgens nieuw onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is dat beeld te simpel. Waar je woont, maakt minder verschil dan vaak wordt gedacht. Het gaat er vooral om hoeveel middelen je hebt: geld, gezondheid, contacten en opleiding.

Wat bepaalt je plek in de samenleving?

Volgens SCP-onderzoeker Cok Vrooman maakt het meer uit tot welke sociale klasse je behoort, dan waar je woont. Dus niet of je in de Randstad of in Drenthe woont, maar of je bijvoorbeeld een goed inkomen hebt, een netwerk om op terug te vallen en een goede gezondheid.

Uit het onderzoek blijkt dat Nederland zeven sociale klassen kent, van rijk tot arm. Mensen uit de bovenste klassen hebben meer kansen en middelen. Aan de onderkant zitten groepen met onzeker werk of een slechte gezondheid. Ongeveer één op de zes Nederlanders heeft grote tekorten aan geld of andere vormen van steun.

Verschillen tussen gebieden zijn klein

Het SCP keek ook naar 70 regio’s en gemeenten. Daaruit bleek dat er wel regionale verschillen zijn, maar die zijn meestal klein. Zo hebben mensen in Utrecht gemiddeld het meeste ‘kapitaal’ (zoals opleiding, netwerk en gezondheid). In sommige delen van Drenthe is juist vaker sprake van kwetsbare groepen.

In steden als Rotterdam en Almere is het gemiddelde lager dan in bijvoorbeeld Utrecht of Amsterdam. Toch zijn deze verschillen veel minder belangrijk dan de verschillen tussen sociale klassen.

Hoe mensen denken hangt af van hun situatie

Of iemand zich buitengesloten voelt, discriminatie ervaart of onzeker is over de toekomst, hangt sterk samen met zijn of haar sociale positie. Ook politieke voorkeuren, mediagebruik en vertrouwen in de maatschappij hangen daar sterk mee samen.

Alleen bij politiek wantrouwen telt de plek wél

Er is één uitzondering. In sommige delen van Nederland voelen mensen zich meer buitengesloten door de landelijke politiek. Dit gevoel, ook wel ‘plaatsgebonden onvrede’ genoemd, komt het meest voor in bijvoorbeeld Groningen, Zeeland, Drenthe, Twente en de Achterhoek. In steden als Utrecht, Amsterdam en Breda is dit gevoel juist veel minder sterk.

Wat moet er gebeuren?

Volgens het SCP is ongelijkheid in Nederland structureel en hardnekkig. De verschillen tussen mensen zijn diepgeworteld en vragen om landelijke oplossingen. Denk aan betere basisvoorzieningen, goede startkansen op school en werk, en extra steun voor mensen die dat nodig hebben. Ook moeten verschillende beleidsterreinen – zoals onderwijs, zorg, woningmarkt en sociale zekerheid – beter samenwerken. En: beleid moet goed worden uitgevoerd, ook op lokaal niveau.