Staalslakken Amsterdamse Bos - Dave Offenbach

De lokale politieke partij Burgerbelangen Amstelveen (bbA) slaat alarm nu duidelijk is geworden dat het Amsterdamse Bos op meerdere plekken is vervuild door staalslakken, een bijproduct van staalproductie. In het populaire bos – dat grotendeels op Amsterdams grondgebied ligt maar ook door veel Amstelveners wordt bezocht – zijn in en langs wandelpaden opvallend hoge concentraties van de zware metalen chroom en vanadium aangetroffen. Deze stoffen zijn afkomstig van zogenoemde Duomix, een goedkoop verhardingsmateriaal dat voor een groot deel uit staalslakken bestaat en in kilometers bospaadjes is verwerkt. bbA-raadslid Dave Offenbach noemt de bevindingen “zorgwekkend maar niet verrassend” en dringt aan op snelle actie: “Onze zorgen zijn helaas bevestigd. We hebben hier al eerder voor gewaarschuwd, nu blijkt er daadwerkelijk sprake te zijn van vervuiling door staalslakken in het Bos.”

bbA waarschuwde al in 2023

Burgerbelangen Amstelveen maakt zich al langer zorgen om de bodemkwaliteit van het Amsterdamse Bos. Dave Offenbach diende in 2023 schriftelijke vragen in bij het college van B&W over het gebruik van staalslakken (handelsnaam Duomix) in het bos en de mogelijke milieurisico’s. Aanleiding voor die vragen waren toen landelijke berichten dat bij het toepassen van staalslakken als verhardingsmateriaal giftige stoffen kunnen uitlogen(weglekken) en zo bodem en water verontreinigen. Uit een RIVM-onderzoek bleek destijds bijvoorbeeld dat er veel meer zware metalen richting het grondwater spoelen dan altijd werd gedacht. Het raadlsid stelde toen al dat deze afvalstoffen niet thuishoren in een kwetsbaar natuur- en recreatiegebied als het Amsterdamse Bos. “Dit is effectief het verplaatsen van een afvalprobleem naar het milieu, met alle gevolgen van dien,” waarschuwde hij destijds. bbA drong er in 2023 op aan om het gebruik van dit soort materiaal in het bos per direct te stoppen.

Offenbach’s eerdere waarschuwingen leken lange tijd onbeantwoord te blijven. Pas na groeiende aandacht besloot de gemeente Amsterdam medio 2023 om te stoppen met het gebruik van Duomix op de bospaadjes. Ook kwam er begin 2024 een meldplicht: sindsdien moeten aannemers het melden als ze staalslakken toepassen in Amsterdam of Amstelveen. Toch maakte bbA zich zorgen of de al aanwezige staalslakken in het bos intussen schade toebrachten aan het milieu: “We hebben keer op keer aangegeven dat deze situatie onwenselijk is en tot gezondheidsrisico’s kan leiden. Zulke materialen horen niet in zo’n groengebied, punt uit.”

Vervuiling nu bevestigd

In augustus 2025 zijn de zorgen van bbA werkelijkheid geworden: uit een nieuw onderzoek in opdracht van de gemeente Amsterdam blijkt dat wandel- en fietspaden in het Amsterdamse Bos op meerdere locaties daadwerkelijk verontreinigd zijn met staalslakken. Langs diverse paden werden verhoogde gehaltes vanadium en chroom gemeten – beide potentieel schadelijke zware metalen. Ecotoxicologen noemen het gebruik van staalslakken in het bos “onverantwoord” en waarschuwen dat de metalen niet afbreekbaar zijn en zich kunnen ophopen in de omgeving. Tata Steel, het bedrijf dat de staalslakken produceert als restproduct bij het maken van staal, gebruikte dit materiaal jarenlang als goedkope bouwstof voor onder andere wegen en paden. Onder wetenschappers en overheden was echter al langer bekend dat er gevaarlijke stoffen uit kunnen lekken wanneer staalslak in contact komt met regen- of grondwater.

Volgens Offenbach bevestigt het nieuwe onderzoek precies waar bbA al bang voor was. “Het Amsterdamse Bos is een uniek natuur- en recreatiegebied. Dat moet geen dumpplaats van staafafval worden,” zegt hij. “Iedereen kon weten dat staalslakken in de open lucht risico’s opleveren. Nu zien we de resultaten: vervuilde bodem in een beschermd gebied. Dit is onacceptabel.” bbA wijst erop dat hoewel de Omgevingsdienst momenteel stelt dat er geen acuut risico is voor bezoekers, er op lange termijn wél gevaren kunnen ontstaan. Zo waarschuwde een toxicoloog dat opwaaiend staalslak-stof of modder aan schoenen kankerverwekkende deeltjes kan verspreiden. “We moeten dit serieus nemen en niet pas ingrijpen als de gezondheid van mensen of dieren in gevaar komt,” aldus Offenbach.

Vervolgvragen van bbA in Amstelveen

Naar aanleiding van het nieuwsbericht van NOS (9 augustus 2025) over de staalslak-verontreiniging heeft bbA op 11 augustus 2025 opnieuw schriftelijke vervolgvragen ingediend bij het college van B&W in Amstelveen. Hierin vraagt bbA onder meer welke stappen de gemeente Amstelveen gaat zetten nu de vervuiling zwart op wit is aangetoond. “We willen precies weten waar in het bos (ook op Amstelveens grondgebied) deze staalslakken liggen, wat de ernst van de vervuiling is en vooral hoe en wanneer het wordt opgeruimd,” licht Offenbach toe. bbA wil dat Amstelveen op korte termijn in gesprek gaat met de gemeente Amsterdam, die eigenaar en beheerder is van het bos, om te zorgen voor een schoonmaakplan (sanering). Ook dringt de partij aan op openbaarmaking van alle onderzoeksresultaten: transparantie richting omwonenden en gebruikers van het bos staat voorop: “Bezoekers hebben het recht om te weten waar ze aan toe zijn. Alleen met openheid kunnen we het vertrouwen van het publiek behouden.”

Offenbach merkt op dat de verantwoordelijkheden rondom het Amsterdamse Bos deels verschuiven. “Nu de Omgevingswet is ingevoerd, krijgt Amstelveen meer zeggenschap over de bodemkwaliteit op haar grondgebied,” legt hij uit. “Dus ook al is Amsterdam eigenaar, wij hebben de plicht om onze inwoners te beschermen. We kunnen en mogen dit niet alleen op Amsterdam afschuiven.” bbA wil daarom dat Amstelveen proactief betrokken blijft bij het vervolgonderzoek en de aanpak van de vervuiling. In zijn vragen roept het bbA-raadslid het college op om de resultaten van het Amsterdamse onderzoek gezamenlijk te bespreken en met een actieplan te komen.

Oproep tot samenwerking en sanering

Burgerbelangen Amstelveen pleit voor een brede samenwerking om het probleem bij de bron aan te pakken. Volgens de partij moet er een gezamenlijk plan komen in samenspraak met alle betrokken overheden en instanties – Amsterdam, de provincie Noord-Holland, de waterschappen en waar nodig zelfs Tata Steel – om het verontreinigde staalslak-materiaal veilig te verwijderen en verdere risico’s te voorkomen. Offenbach: “Amstelveen moet hier een leidende rol in nemen samen met Amsterdam, het Hoogheemraadschap en de provincie. In een tijd waarin klimaat en milieu centraal staan, moeten we onze woorden omzetten in daden.” Concreet denkt bbA aan maatregelen zoals het saneren (afgraven en afvoeren) van de vervuilde paden, het instellen van strengere controles op bouwstoffen, en het onderzoeken van alternatieve, schone materialen voor half verharding. “We kunnen niet wegkijken. Alle partijen – van gemeenten tot Tata Steel – moeten om de tafel om dit op te lossen,” aldus bbA.

Tot slot benadrukt Burgerbelangen Amstelveen dat het Amsterdamse Bos vitaal, veilig en schoon moet blijven voor huidige én toekomstige generaties: “De gezondheid en veiligheid van onze inwoners en de natuur staan voorop. Dit prachtige bosgebied moet we vrijwaren van giftige troep.” bbA eist volledige openheid en doortastend optreden:“Transparantie en snelle actie zijn cruciaal. We mogen dit probleem niet doorschuiven naar de volgende generatie – de tijd om in te grijpen is nú.”

Wat zijn staalslakken?

Staalslakken zijn steenachtige restanten die vrijkomen bij de staalproductie, met name bij Tata Steel in IJmuiden. Jaarlijks ontstaat alleen al bij Tata Steel een enorme hoeveelheid slakken, die vroeger als afval werd gezien maar later is hergebruikt als goedkope bouwstof. Het materiaal – dat eruitziet als grijze, korrelige stenen – werd bijvoorbeeld verwerkt in wegfunderingen, dijkverhogingen en half verharde paden. Omdat hergebruik duurzamer lijkt dan storten, en staalslakken goedkoop of zelfs gratis verkrijgbaar zijn, werden ze lange tijd op veel plaatsen toegepast.

Uit onderzoek is echter gebleken dat staalslakken potentieel gevaarlijke stoffen bevatten, waaronder zware metalen als vanadium, chroom, lood en andere metalen. Zolang de slakken droog ingepakt onder bijvoorbeeld asfalt liggen, is er weinig aan de hand. Maar zodra staalslak in contact komt met regenwater of grondwater, kunnen de metalen en andere stoffen beginnen uit te logen (sijpelen) naar de bodem en het omliggende water. Dit uitspoelwater kan bijvoorbeeld in slootjes of het grondwater terechtkomen en daar schade toebrengen aan planten en dieren – zo kan de zuurgraad van het water sterk stijgen en vissterfte optreden. Ook kan opdrogend staalslak-stof bij mens en dier leiden tot irritaties (zoals geïrriteerde ogen, hoestklachten of neusbleeds) en bij langdurige blootstelling mogelijk tot ernstigere gezondheidsproblemen. Vanwege deze risico’s is het gebruik van Duomix en vergelijkbare staalslak-producten sinds 2024 op diverse plekken (waaronder Amsterdam/Amstelveen en Den Haag) aan banden gelegd. Staatssecretaris Vivianne Heijnen (Milieu) heeft in 2025 zelfs landelijk een voorlopig verbod ingesteld op het gebruik van staalslakken op risicolocaties, in afwachting van nader onderzoek.

Bronnen: NOS – “Onderzoek: wandelpaden Amsterdamse Bos verontreinigd door staalslakken” (7/9 augustus 2025); Eenvandaag – “Meer giftige zware metalen komen in grondwater dan gedacht door staalslakken” (20 april 2023); schriftelijke vragen bbA 2023 (Amsterdamse Bos staalslakken); Amstelveenz – opinie Dave Offenbach (13 januari 2025); Amstelveens Nieuwsblad – “BBA maakt zich grote zorgen over bodemvervuiling Amsterdamse Bos” (30 nov 2023).

Foto bbA, Katja Mali