Vertrouwen in de politiek: van crisis naar kans

Het vertrouwen van burgers in de politiek is een thema dat keer op keer terugkomt in het publieke debat. Vaak wordt gesproken over een vertrouwenscrisis – maar volgens recent onderzoek van prof. dr. Tom van der Meer (UvA) en dr. Josje den Ridder (SCP) gaat het niet om een vertrouwenscrisis, maar om een betrouwbaarheidscrisis. Het probleem ligt dus niet bij de burgers die ‘te kritisch’ zijn, maar bij de politiek zelf, die onvoldoende betrouwbaar en oplossingsgericht functioneert.

Voor Amstelveners én voor Nederland is dit een belangrijk inzicht. De komende Tweede Kamerverkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen in 2026 bieden kiezers een kans om de kwaliteit van vertegenwoordiging en het bestuur te verbeteren.

Vertrouwen: geen luxe, maar noodzaak

Politiek vertrouwen is méér dan een gevoel. Het is de basis waarop burgers de politiek de ruimte geven om besluiten te nemen, ook wanneer die besluiten kosten of risico’s met zich meebrengen.

Maar vertrouwen mag nooit blind zijn. In een gezonde democratie hoort wantrouwen ook thuis – het houdt politici scherp en dwingt hen verantwoording af te leggen.

Het echte gevaar schuilt in twee uitersten:

• Blind vertrouwen, waardoor politici te veel ruimte krijgen voor besluiten die de democratie kunnen ondermijnen.
• Blind wantrouwen, waardoor burgers zich afkeren van het systeem en iedere oplossing verdacht wordt gemaakt.

Wat we nodig hebben, is kritisch vertrouwen: burgers die alert zijn, en politici die betrouwbaar en rechtvaardig handelen.

Waarom het vertrouwen sinds 2021 daalt

Uit onderzoek blijkt dat het vertrouwen in de nationale politiek de laatste jaren fors is gedaald. Dat heeft drie hoofdoorzaken:

1. Schandalen en falende overheid – denk aan het toeslagenschandaal en de gaswinning in Groningen, die het beeld van een eerlijke en rechtvaardige overheid hebben beschadigd.
2. Gebrek aan resultaat – belangrijke problemen op het gebied van wonen, stikstof en migratie worden onvoldoende opgelost.
3. Slechte politieke verhoudingen – Kamerdebatten gaan meer over onderlinge ruzies dan over oplossingen, waardoor burgers zich niet vertegenwoordigd voelen.

Het gevolg: een laag vertrouwen dat zich niet vanzelf herstelt.

Verkiezingen als kans

Het goede nieuws is dat verkiezingen een belangrijk moment zijn om vertrouwen te herstellen. Wanneer burgers zien dat hun stem ertoe doet en dat er oplossingen komen voor maatschappelijke problemen, stijgt het vertrouwen vanzelf.

Voor Amstelveen betekent dit dat de gemeenteraad en het college van B&W kunnen investeren in:

• Eerlijke en transparante besluitvorming – leg uit waarom besluiten worden genomen, ook als ze pijn doen.
• Betere vertegenwoordiging – zorg dat álle groepen in de stad zich gehoord voelen, ook mensen die zich nu buitengesloten voelen.
• Concrete oplossingen – laat zien dat politiek werkt: pak woningnood, verkeersveiligheid en leefbaarheid in de wijken aan.

Oproep aan Amstelveners

Vertrouwen in de politiek is niet alleen een zaak van politici – het vraagt ook kritisch burgerschap. Dat betekent:

• Goed geïnformeerd stemmen,
• Meedoen aan inspraakavonden en buurtinitiatieven,
• En politici aanspreken op hun daden, niet alleen op hun woorden.

De verkiezingen van 2026 zijn een kans om niet alleen de richting van het beleid te bepalen, maar ook om te bouwen aan een betrouwbaarder en rechtvaardiger politiek systeem – landelijk én lokaal.

Het volledige onderzoeksdocument van Van der Meer en Den Ridder voor wie de cijfers en analyses wil nalezen. https://www.scp.nl/binaries/sc...

Foto gemeente Amstelveen