Vier Heemskinderen

Voor de ingang van het Amstelveen College aan de Sportlaan staat een grote brok brons. Het stelt een paard voor met drie ruiters en een voerman. Ongelooflijk hoe de beeldhouwer erin geslaagd is in dit gevaarte beweging uit te drukken. Het paard lijkt zo weg te hollen, weg van de school, recht de Acacialaan in.

Het gaat hier om het beroemde ros Beiaard en de vier niet minder beroemde Heemskinderen: Ritsaert, Writsaert, Adelaert en Reinout.

Ik vraag me bij dit beeld wel het een en ander af.

Even terug naar de middeleeuwen. Het verhaal van de Vier Heemskinderen komt uit het Franse Chanson de Renaud de Montauban, dat in de 13^e eeuw voor het eerst op schrift gesteld werd, nadat het eeuwenlang rondverteld was. In dit chanson, dat zijn plaats heeft in de cyclus verhalen rond Karel de Grote, gaat het om de vier zonen van Aymon. In het Vlaams werd die naam verbasterd tot Aymes en Aymes werd Heems. De sterkste van de Heemskinderen was Reinout. Onder hem bezweken alle paarden, totdat Aymon hem meenam naar het ros Beiaard, een briesend zwart eng beest waar iedereen bang voor was. Reinout temde het paard en van toen af aan gehoorzaamde het hem blindelings. Waarschijnlijk is Reinout de voerman bij het beeld.

Reinout was best een aardige jongen, maar hij had ook driftbuien. In het Vlaamse verhaal gaf hij tijdens een schaakspelletje zijn neef Lodewijk, zoon van Karel de Grote, zo’n oplawaai, dat die dood neerviel. Dat blijkt fake news. Bij het vertalen naar het Vlaams zijn de feiten verdraaid. Het was niet de zoon van Karel de Grote, maar Karels lievelingsneef (oomzegger) Bertolai, die dood neerviel. Hoe dan ook, de Vier Heemskinderen moesten vluchten, want de wraak van Karel zou vreselijk zijn. Op het ros Beiaard waren ze in no time in de Ardennen en verschansten ze zich aldaar in de burcht Montalbaen. Alweer fake news, want in de Franse versie vluchtten ze naar Montauban in Zuid-Frankrijk.

Als je dit weet, vraag je je toch wel af wat dit beeld voor een schoolgebouw doet. Zouden de leerlingen van het Amstelveen College beseffen, dat er vóór hun school een moordenaar staat? Zo’n Reinout, die te zwaar was om op een gewoon paard te zitten en die in een spelletje schaak zo driftig werd dat hij zijn tegenspeler doodsloeg, zo iemand wil je toch niet als rolmodel? En stel dat je dan in de les Nederlands De Vier Heemskinderen mag lezen, dan krijg je ook nog eens leugens voorgeschoteld!

Maar laten we niet te diep graven. Laat de leerlingen maar gewoon genieten van de kracht en de schoonheid van het beeld. Misschien zijn de leerlingen trouwens meer geïnteresseerd in het paard dan in de ruiters. Dan raad ik hen aan om uit te zoeken hoe het met het ros Beiaard afgelopen is.

Vier Heemskinderen is in 1966 gemaakt door Gooitzen de Jong (1932 – 2004). Hij was van 1961 tot 1976 stadsbeeldhouwer van de gemeente Enschede en de enige die ooit in Nederland een dergelijke functie heeft bekleed. Vier Heemskinderen stond destijds voor het Casimir Lyceum, dat na een fusie met het Snellius Lyceum in 1996 gesloopt is. Samen gingen de twee scholen verder als Amstelveen College, sinds 2013 in een mooi nieuw gebouw, waar het Ros Beiaard met zijn drie ruiters en zijn voerman een prachtige plek vond.

Karin de Koning

Foto: MijnAmstelveen