Onderzoek naar Joods vastgoed tijdens en na Tweede Wereldoorlog

De gemeente Amstelveen laat de onteigening en doorverkoop van Joods vastgoed tijdens en na de Tweede Wereldoorlog voor de toenmalige gemeente Nieuwer-Amstel nader onderzoeken. Hiervoor is opdrachtgegeven aan het onderzoeksteam van de Radboud Universiteit Nijmegen. Het handelen van de gemeente na de bevrijding als het gaat om rechtsherstel voor Joodse inwoners en hun nabestaanden komt ook in het onderzoek aan bod.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn in Nederland duizenden panden van Joden door de bezetter onteigend en doorverkocht. Na de oorlog kregen de teruggekeerde eigenaren of hun nabestaanden bij het terugkrijgen van hun eigendommen in een aantal steden te maken met langdurige procedures en soms hoge kosten. “Wij willen weten of dit ook in Amstelveen het geval was, wat daarbij de rol van onze gemeente is geweest en of rechtsherstel heeft plaatsgevonden voor onze Joodse inwoners”, zegt wethouder Herbert Raat (monumenten en erfgoed). “Als uit het onderzoek misstanden naar voren komen in Amstelveen, bekijken we of we alsnog voor rechtsherstel kunnen zorgen.”

Verkaufsbücher en kadasterdata

Onderzoeksjournalisten van Pointer hebben in 2020 een koppeling gemaakt tussen Verkaufsbücher (‘vastgoedboeken’) in het Nationaal Archief en kadasterdata. In deze vastgoedboeken registreerde de Duitse bezetter de onteigening van (meestal) Joods vastgoed. Het gaat om in totaal 7108 transacties in 225 gemeenten, met een totale transactiewaarde van destijds 100 miljoen gulden (ruim 45 miljoen euro).

Volgens de Verkaufsbücher gaat het voor Amstelveen om 22 vastgoedtransacties met 26 panden. Hiernaar wordt nu nader onderzoek gedaan. Daarnaast vindt onderzoek plaats naar het handelen van de gemeente in het proces van rechtsherstel voor Joodse inwoners en hun nabestaanden.

Klankbordgroep

Bij het onderzoek worden relevante partijen, zoals Joodse organisaties, lokale historici en archivarissen, betrokken via een klankbordgroep. Hiernaast vindt een publieksbijeenkomst plaats voor geïnteresseerden. Mocht u informatie hebben voor of geïnteresseerd zijn in dit onderzoek, dan kunt u dit aangeven door een mail te sturen naar historie@amstelveen.nl. Het onderzoek wordt afgerond in de zomer van dit jaar.

Fotobijschrift: Wethouder Herbert Raat (monumenten) en Hugo van der Kooij van Amstelveen Oranje bij de voormalige synagoge aan Randwijcklaan 13.