Zomerlezen

De zomervakantie is de uitgelezen periode om in een boek te duiken. Dan is er tijd om lekker te lezen, in de tuin, op het strand, of waar je maar wilt. Boekverkopers adverteren met een lijst met boeken die je gelezen moet hebben. Er is zelfs een woord voor: zomerlezen. Opinieweekblad EW wijdde er begin juli van dit jaar een dubbelnummer aan.

Zelf lees ik als het kan het hele jaar door. Ik ben gek op boeken en vind het heerlijk om op boekenmarkten te snuffelen. Maar het valt me op dat die boekenmarkten wel telkens kleiner worden en het publiek grijzer. Dat roept de vraag op: is boeken lezen nog wel van deze tijd?

Ontlezing

In de media is regelmatig te lezen dat er steeds minder boeken, kranten en tijdschriften worden gelezen. Uit onderzoeken blijkt dat elke nieuwe generatie minder leest. Dit wordt ontlezing genoemd en sommige wetenschappers spreken al over een leescrisis omdat de taalvaardigheid in het gedrang komt. De overheid probeert met campagnes lezen te stimuleren.
Ontlezing heeft vooral te maken met veranderingen. Er wordt minder gelezen omdat er meer en andere vormen van vermaak zijn, bijvoorbeeld de computer of de smartphone. Lezen vindt daarnaast meer digitaal plaats. De e-reader heeft het lezen ‘gemoderniseerd’ met een scherm dat papier nabootst. Zelfs in fel zonlicht is het prettig te lezen. Je hoeft geen boeken te kopen en hebt daardoor geen volle boekenkast, terwijl je toch onbeperkt toegang hebt tot een grote bibliotheek. Er hoeven geen bomen te worden gekapt. Maar ook de e-reader is alweer een beetje op zijn retour en lijkt vooral voor de boekenveelvraat die veel verschillende titels wil proberen. Echte boekenfans willen knisperend papier.

Waarom is ontlezen een probleem?

Er wordt vaak beweerd dat ontlezing een probleem is omdat literatuur lezen je inzicht en inlevingsvermogen in andere mensen vergroot. Maar of dat daadwerkelijk zo is, valt te betwijfelen. Ook via podcasts, televisie of online media kun je veel leren over mens en maatschappij. Toch is lezen van een scherm niet te vergelijken met lezen van papier.

De belangrijkste reden waarom ontlezing wél zorgelijk is, ligt bij de afname van taalvaardigheid, vooral onder jongere generaties. Lezen van papier helpt bij het ontwikkelen van geconcentreerd en begrijpend lezen, vergroot je woordenschat en leert je informatie beter te doorgronden. Een beperkte beheersing van de Nederlandse taal vormt een serieuze belemmering voor volwaardig functioneren in de samenleving.

Wat zijn de cijfers?

De afzet van boeken is al jaren stabiel, met jaarlijks zo’n 43 miljoen verkochte exemplaren. Bovendien groeit de omzet uit boekverkoop elk jaar, los van inflatie. In 2023 nam ook het aantal fysieke boekwinkels toe met 12,9%, van 585 naar 660 vestigingen. Het aantal online boekwinkels steeg zelfs van 935 in 2019 naar 1.948 in 2024. Platforms zoals Boekwinkeltjes – de Marktplaats voor boeken – doen het bijzonder goed, met inmiddels ruim 11.000 actieve verkopers. Papieren boeken vormen nog altijd het overgrote deel van de markt: 94% van de omzet komt daaruit voort. Toch wordt bijna de helft van alle boeken (49%) online gekocht.
Ook het aantal uitgeleende boeken via bibliotheken steeg in 2024 met 3% naar 52 miljoen (inclusief luister- en e-boeken).

Valt het dan mee met de ontlezing? Niet helemaal. Het aantal buitenlandse boeken dat wordt verkocht stijgt. 22% van de verkochte boeken was in 2024 anderstalig, tegen 14% in 2020. Nederlandse boeken zijn minder populair, mogelijk doordat onze samenleving steeds internationaler wordt. De omzet komt vooral uit een klein aantal titels. Er worden met andere woorden veel dezelfde boeken verkocht.

Een bijzonder gebruik van boeken is bibliotherapie. Dit is een vorm van therapie waarbij therapeuten boeken aanbevelen die patiënten helpen om makkelijker over hun ervaringen te praten.

Al met al is er dus nog hoop voor het zomerlezen. Veel leesplezier.

Gebaseerd op:

EW 5/12 juli 2025

https://blink.nl/nieuws/ontlez...

Foto: AI-gegenereerd