Het doek valt voor TOBO

Op 24 maart 2024 vond de laatste voorstelling plaats van Toneelgroep Bovenkerk ofwel TOBO. TOBO is een begrip in Bovenkerk en zelfs in heel Amstelveen. De toneelvereniging bestond bijna 80 jaar. Het Bovenkerkse verenigingsleven bloeide al sinds het begin van de twintigste eeuw. Verenigingen in Bovenkerk waren vooral verbonden met het rooms-katholieke leven.

Lange tijd was het patronaatsgebouw, een voormalig schoolgebouw aan de Noorddammerlaan, de plek waar de verschillende verenigingen samenkwamen. Dit gebouw, dat stond op de plaats waar nu het Noorddamcentrum is, had ook een toneelzaal. Al voor de Tweede Wereldoorlog waren er diverse rooms-katholieke groepen die muziek combineerden met toneeluitvoeringen. Op 14 augustus 1945 kwam een fusie tussen enkele toneelgroepen tot stand en werd TOBO opgericht. TOBO stelde zich toen het ‘dienen van het Katholieke Lekentoneel’, zoals dat toen heette, ten doel. Leden moesten katholiek zijn en tot de St. Urbanusparochie behoren. Het bestuur van de toneelgroep werd bijgestaan door een geestelijk adviseur, die werd aangewezen door de pastoor. De adviseur las de stukken eerst voordat ze werden opgevoerd of ze wel voldeden aan het katholieke ideaalbeeld.

Bij de oprichting meldden maar liefst 140 leden zich aan voor TOBO. De eerste uitvoering werd in november 1945 gegeven. Het stuk dat gespeeld werd was ‘Baron Zwiebel’, geschreven door G.H. Priem. Op dezelfde avond speelde ook het Bovenkerks Fanfarekorps. Naast de opvoeringen werden clubavonden gehouden, waarop de leden door declameren en voordrachten lieten zien wat hun talenten waren. TOBO kreeg in die jaren meer bekendheid door bijvoorbeeld medewerking aan de herdenking van de eerste bevrijding op 4, 6 en 7 mei 1946 en tijdens de viering van het gouden priesterfeest van pastoor Roozen, eveneens in 1946. In het eerste jaar van haar bestaan gaf de toneelgroep 19 voorstellingen. En er zouden er nog vele volgen.

Reclame werd in de beginjaren via raambiljetten gemaakt en later op reclameborden langs de weg (tot de gemeente dit uitbesteedde en deze wijze van reclame te duur werd). Op de spelerslijst stonden bekende Bovenkerkse namen zoals Hermanns, Blesgraaf, Gijse, Lustenhouwer, Van Rijt, Koot, Breij en Buskermolen. De vereniging was ook een gezelligheidsclub en vermoedelijk zullen ook binnen deze vereniging vrienden- of huwelijksrelaties zijn ontstaan. Vaak werd opgetreden in combinatie met een, uiteraard rooms-katholieke, muziekvereniging, zoals het Bovenkerks Fanfarecorps of het Muziekgezelschap Tempo.

In de loop der tijd werd TOBO professioneler, wat zich uitte in de komst van een beroepsregisseur. De eerste regisseur van TOBO was voormalig acteur Bob Verstraete. TOBO werd in de loop van de tijd een moderne vereniging, die ieder voor- en najaar een voorstelling gaf in het Noorddamcentrum. De vereniging had een zeer wisselend repertoire van thrillers, drama’s, eenakters en komedies en het spel was op een hoog niveau. Ook TOBO kreeg, net als meer verenigingen tegenwoordig, last van een gebrek aan leden. De tijdgeest is tegenwoordig anders en het verenigingsleven is voor velen niet aantrekkelijk meer. TOBO besloot uiteindelijk de vereniging op te heffen. Met het stuk ‘En ik Dan?’, een komedie van Annie M.G. Schmidt, nam TOBO op 22, 23 en 24 maart 2024 afscheid van het Amstelveense publiek.

Gebaseerd op:

• J.G.M. van Rooijen, Het doek gaat op voor TOBO, Amstel Mare jaargang 19, nummer 3, oktober 2008
• J.G.M. van Rooijen, Toneelgroep TOBO, 1945-1951, Amstel Mare jaargang 19, nummer 4, december 2008

Foto: Toneelgroep TOBO tijdens een repetitie in 1968, Beeldbank Amstelveen