Amstelveen scoort een 10 als financieel gezonde gemeente

Gepubliceerd: dinsdag 18 januari 2022
Laatste update: dinsdag 18 januari 2022

Auteur: Gemeente

De coronacrisis heeft een grote impact op de overheidssector. Veel gemeenten worstelen met financiële problemen en grote onzekerheden over het huishoudboekje voor de komende jaren. In deze roerige tijden weet de gemeente Amstelveen haar financieel gezonde positie te behouden én te blijven doen wat nodig is. Net als vorig jaar is Amstelveen financieel een van de meest gezonde gemeenten van alle middelgrote gemeenten (50.000-100.000 inwoners) inNederland. Dit blijkt uit de BDO-benchmark Nederlandse gemeenten 2022 van BDO Accountants & Adviseurs. Amstelveen krijgt van BDO opnieuw het hoogste rapportcijfer, een tien.

Naast het rapport van BDO heeft ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) eind vorig jaar laten weten dat Amstelveen er financieel goed voor staat. Zij heeft op basis van de jaarrekeningen 2020 onderzoek gedaan naar de financiële condities van gemeenten en beoordeelde Amstelveen met het cijfer 9,5. “Net als in veel andere gemeenten staan ook in Amstelveen de financiën onder druk”, zegt wethouder Herbert Raat (financiën). “Door onze gezonde financiële positie staan we echter niet meteen met de rug tegen de muur en hoeven we geen paniekvoetbal te spelen. We blijven investeren in goede voorzieningen en houden ons sociale beleid overeind. Daarvoor gebruiken we onze reserves. Van het nieuwe kabinet verwachten we de komende tijd duidelijkheid over onze financiële toekomst. Dan kan na de gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart 2022 een nieuwe gemeenteraad de goede keuzes voor de toekomst maken.”

BDO: tekorten nemen af, uitdagingen worden groter

Uit de BDO-benchmark blijkt dat gemeenten kampen met structurele financiële uitdagingen. De onderlinge verschillen tussen de 355 gemeenten zijn enorm. Hoewel het resultaat van alle gemeenten met 4,6 miljard euro in 2020 positief was, sloot nog steeds ruim één op de drie (125 gemeenten) af met een tekort. De meevallende cijfers zijn voor een flink deel toe te schrijven aan de verkoop van Eneco-aandelen door 44 gemeenten, waarmee in totaal een bedrag van 4,1 miljard euro gemoeid was. Verder ziet BDO uitstel van investeringen bij gemeenten en zijn dreigende tekorten afgewend door extra eenmalig geld voor jeugdzorg en coronacompensatie. Deze incidentele voordelen maskeren de structurele problematiek bij veel gemeenten, zegt BDO. Volgens BDO ligt verdere verschraling van gemeentelijke voorzieningen bij veel gemeenten nog steeds op de loer, terwijl de uitdagingen veel groter worden. De 355 gemeenten verwachten dit jaar gezamenlijk een tekort van € 1 miljard.

Financiële reserve onmisbaar

Amstelveen beschikt over een goede financiële reservepositie. Deze reserves kan de gemeente gebruiken als de nood aan de man komt, zoals tijdens de huidige coronapandemie. Amstelveen heeft in een Lokaal Coronafonds € 15 miljoen vrijgemaakt uit de eigen reserves om Amstelveense instellingen, ondernemers en inwoners die het financieel zwaar hebben te kunnen ondersteunen. Ook zet de gemeente de reserves in om de Jeugdzorg en Wmo overeind te houden, ondanks de grote tekorten. In 2022 komt dit uit op een bedrag van ruim € 8 miljoen. De verkoop van Eneco heeft geholpen om de reserves weer aan te vullen, zodat de Amstelveense financiële positie nog steeds gezond is.

Blijven investeren

Juist in deze tijd blijft de gemeente investeren in de samenleving. De begroting 2022 bevat ruim € 15 miljoen aan extra uitgaven uit de algemene reserve voor onder andereintensivering van armoedebestrijding en schuldhulpverlening, zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen, betere fietspaden en een veilige en goede digitale dienstverlening. Daarnaast is er een investeringsprogramma maatschappelijk vastgoed voor de jaren 2021-2025 van ruim € 80 miljoen euro voor onderwijshuisvesting, wijk- en gezondheidscentra, extra zwembadwater en sporthallen. Met het aantreden van een nieuw kabinet en een nieuwe gemeenteraad wordt 2022 een belangrijk jaar om de financiële koers voor de komende jaren uit te zetten.

BDO-benchmark

De BDO-benchmark Nederlandse gemeenten komt dit jaar voor de vierde keer uit. In dit rapport brengt BDO de financiële gezondheid van gemeenten objectief in kaart. Dit gebeurt op basis van de jaarrekening 2020 en de begroting 2022. Amstelveen heeft net als vorig jaar het hoogste rapportcijfer, een 10, gekregen. Dit houdt in dat de gemeente het minste risico loopt om in financiële problemen te komen. BDO toetst de financiële positie via een zogeheten ‘financiële stresstest’ op vijf verschillende punten. Dit zijn dezelfde punten die de provincie Noord-Holland als toezichthouder op de gemeentelijke financiën hanteert. Deze punten zeggen iets over de vermogenspositie (schulden en bezittingen), grote risico’s (grondexploitaties) en het huishoudboekje (de lopende uitgaven en lokale lasten).

Hieronder de gehanteerde vijf punten met een korte uitleg.

Kengetal	Toelichting
BALANS:
Netto schuldquote & netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	Amstelveen heeft geen groot bedrag aan openstaande schulden of leningen.
Solvabiliteitsratio	De verhouding tussen schulden en eigen reserves is goed. Amstelveen is in staat op langere termijn aan haar verplichtingen te voldoen.
RISICO:
Grondexploitatie	Gemeenten lopen vooral grote risico’s op grondexploitaties bleek tijdens de financiële crisis van 2008. Dit gebeurt als gemeenten veel geld uitgeven aan het bouw- en woonrijp maken van grond en dit geld niet terug kunnen verdienen omdat plannen niet doorgaan of minder opleveren dan gedacht. Amstelveen heeft veel grote complexe projecten, maar hier speelt dit minder. De gemeente begint namelijk pas met het bouwrijp maken van grond als er goede afspraken zijn gemaakt met marktpartijen/projectontwikkelaars. Daarnaast vindt vooraf onderzoek plaats naar de gemeentelijke risico’s en hoe die gedekt kunnen worden.
EXPLOITATIE:
Structurele exploitatieruimte	Amstelveen kent een structureel sluitende begroting: Structurele uitgaven worden gedekt uit structurele inkomsten.
Belastingcapaciteit (lokale lasten)	Amstelveen heeft in vergelijking met andere gemeenten de woonlasten (ozb, riool- en reinigingsheffing) laag weten te houden. Hierdoor kan de gemeente financiële tegenvallers (als het nodig is) opvangen door belastingen te verhogen. Voor veel gemeenten is dit lastiger, omdat de woonlasten daar al hoog zijn.