Column Sandra van Engelen: Herinneringen

Gisteren woonde ik op de VU een lezing bij ter gelegenheid van een nieuwe website omtrent Mapping Hiding Places: hier is informatie te vinden over de schuilplaatsen van met name Joodse onderduikers in de Tweede Wereldoorlog. Informatie was veelal niet voorhanden doch slechts opgeslagen in hoofden van degenen die de holocaust hebben overleefd of van nabestaanden of omwonenden van Joodse mensen. Ondanks duizenden gesprekken is nog altijd veel onbekend! Docent aan de VU,mevrouw Dienke Hondius, is hier reeds geruime tijd mee bezig. Gisteren ging de website officieel de lucht in.

Omdat mijn dochter ook iets aan het project heeft bijgedragen en mij hierover regelmatig informeerde, vond zij het leuk dat ik bij de opening aanwezig zou zijn. Ik kan u zeggen het was zeer de moeite waard.

Op de site zijn o.a. de diverse kaarten van Europese landen én Nederland te zien met daarop de vele onderduiklocaties (voor zover nu bekend) en dan valt op dat deze her en der verspreid in Nederland lagen. Het waren veelal woningen, boerderijen maar ook schuilhutten in de bossen ergens op de Veluwe. Onderduikers bleven vaak niet lang op één plek en verhuisden van het ene naar het andere onderkomen. Hoe men aan al die contacten/adressen kwam, is niet duidelijk. Er is vrijwel niets over bekend……

De toelichting op de site was redelijk formeel.

Het informele deel bestond uit een interview door twee studenten met een overlevende van Auschwitz, mevrouw Elly Vleeschhouwer, 95 jaar oud en nogal altijd scherp en helder van geest. Zij vertelde levendig haar verhaal en het was vooral hierdoor een indrukwekkend relaas.

De oorlog begon op haar vijftiende, op haarachtiende (als jong getrouwde vrouw) werd zij waarschijnlijk door NSB’rs meegenomen waarna zij vanuit verschillende kampen uiteindelijk in Auschwitz belandde. Twintig was zij toen het kamp door de Russen werd bevrijd en zij via Zweden terugkeerde in Nederland. De aankomst en terugkeer in Amsterdam vielen rauw op haar dak: geen geld, geen bagage, geen onderdak, geen erkenning, geen welkom >>> niets!! Dankzij haar liefdevolle man die haar een goed leven beloofde in combinatie met een pittig karakter lukte het een nieuw bestaan op te bouwen. Maar praten over die afschuwelijke oorlogstijd deed zij niet.

Tot op het moment dat haar klein- en achterkleinkinderen vragen gingen stellen. Of ze wilde of niet, langzamerhand kwam haar verleden naar boven, lukte het er over te spreken met nu een interview door studenten op de VU als resultaat. Wat een uitzonderlijke, dappere en onwrikbare vrouw waarvoor we slechts een hele diepe buiging kunnen en moeten maken!!!

Foto Sandra van Engelen